Aanleiding voor deze blog is de verzuchting van Petra ‘Styling Coach’,  deelnemer van De Startversneller op een offerte van mij. Petra mailt mij: ‘Ik vind het lastig een keuze te maken tussen twee offertes, omdat ik dan altijd iemand teleur moet stellen’. En dat klopt ook. Tegelijk kan ik zelf goed omgaan met ‘Nee’, wat volgens mij een belangrijke (ondernemers)vaardigheid is. Zowel voor mezelf, mijn zelfvertrouwen, als ook voor mijn klant én met oog op mogelijke kansen in de toekomst. Maar eigenlijk hoor of lees ik nooit iets over goed incasseren van ‘Nee’. En terwijl ik  al jaren trainingen ‘Slecht nieuws gesprekken voeren’ geef, heb ik nog nooit van een workshop ‘Slecht nieuws ontvangen’ gehoord. Bij deze dus mijn visie!

Drie soorten ‘NEE’
Zelf ben ik ruim 30 jaar ondernemer, en heb ik vele malen ‘Nee’ ontvangen. Leuk wordt het nooit. Wel weet ik goed hoe ermee om te gaan. Deze vaardigheid is noodzakelijk om monter door te kunnen gaan, zowel als ondernemer als bijvoorbeeld als werkzoekende. Toch hangt het er wel vanaf wat voor soort ‘Nee’ het is. Daarom eerst 3 soorten ‘Nee’ op een rijtje. En mijn tips, hoe je hierop kunt reageren. En tot slot een mooi rijtje voorbeelden van wat NIET handig is, als reactie. Ook altijd leuk. En herkenbaar…

1. Nee, jij (nog) niet!
   Deze ‘Nee’ zie ik als een simpele afwijzing van mijn aanbod. Meestal vat ik dit optimistisch op en denk ik gewoon “Oh, ze bedoelen natuurlijk: ‘Nog niet’…” Deze gedachte levert mij veel goeds op. Allereerst behoud ik zo mijn goede humeur. En kan ik gracieus reageren en goede vragen stellen, zoals: “Waarom niet?” en “Welke tips heb je voor mij?”. Een mooie kans op feedback ontvangen dus, waarmee ik mijn aanbod kan verbeteren. Helaas komt op die vragen vaak een onduidelijk antwoord. Daarom ben ik erg positief over het initiatief van het Reinier de Graaf ziekenhuis, dat afgewezen sollicitanten aanbiedt om in een persoonlijk gesprek uit te leggen waarom zij niet aangenomen worden. Grappig genoeg heeft dit ertoe geleid dat alsnog 10 mensen een baan hebben gekregen. Zij bleken zich veel beter ‘live’ te verkopen, dan via een sollicitatiemail of CV.

Ook mij persoonlijk heeft de gedachte: ‘Nog niet’ vele opdrachten opgeleverd. Zo werk ik sinds 2017 met veel plezier voor de NOVI hogeschool. Terwijl mijn eerste mail waarin ik me aanbied als freelance docent al in 2012 was! Ieder jaar opnieuw heb ik weer even contact gezocht en mijn bijgewerkte CV gestuurd. Ook heb ik mij geabonneerd op hun Nieuwsbrief. En toen NOVI naar een nieuw pand verhuisde en ik een uitnodiging kreeg voor het Open Huis ben ik gezellig langsgegaan. En even mijn kaartje aan de directeur gegeven. Ook al had ik toen eigenlijk helemaal geen ruimte om training voor NOVI te geven. Maar toen NOVI in 2017 startte met de nieuwe ICT Flex opleiding, met daarin veel communicatie en managementvakken was er ineens wel een leuke job voor mij. En had ik zelf net ook weer tijd beschikbaar. Zo zie je maar, de aanhouder wint!

2. Nee, jij nooit!
   Lastiger om mee om te gaan zijn afwijzingen waarvan je vermoed dat ze gebaseerd zijn op een duidelijke reden: je bent te oud, verkeerd opgeleid, verkeerde sexe, kleine kinderen thuis, burnout geweest enzovoort. Helaas krijg je deze reden bijna nooit eerlijk te horen, want dan heet het discriminatie. Terwijl ik vind dat het zinnige informatie is. Vraag dus goed door! En luister tussen de regels door. Vaak willen mensen je de ‘echte reden’ wel vertellen, als jij uitstraalt dat je hun antwoord niet persoonlijk opvat. Maar oprecht nieuwsgierig bent. En ga vooral niet de discussie aan, want dan klappen ze meteen dicht.

Vanuit mijn expertise over Personal Branding geloof ik heilig in goede matches tussen organisatie en persoon. Als je te horen krijgt waarom je afgewezen bent, ken je nu een ‘scherp randje’ van jezelf. In de Personal Branding workshops gaan we uitgebreid aan de slag met ‘Omdenken’ van dit scherpe randje. Bovendien is er altijd een omgeving te bedenken waarin ze het juist een voordeel vinden dat je 50+ bent, kleine kinderen hebt, autistisch bent, in Bovenkarspel woont, geen Hbo opleiding hebt gedaan, in een rolstoel zit enzovoort.

Zo ontvang ik met plezier afwijzingen omdat ik eerlijk en direct ben, en graag (kritisch)  meedenk. Want dit klopt ook gewoon. En als een persoon of organisatie hier niet mee om kan gaan, gaat het vroeg of laat sowieso mis tussen ons. Beter als we dit dus allebei maar meteen weten. Ook kan ik dan expliciet op zoek gaan naar een omgeving waar mijn eerlijke feedback wel positief ontvangen wordt.

3. Nee, jij niet meer!
   Nog lastiger is de afwijzing als je al ergens werkt. En je uiterste best doet. En ook de resultaten goed zijn. Toch hoort ook deze afwijzing erbij. Niets is voor eeuwig, ook een leuke samenwerking niet. En (achteraf) is dat vaak ook maar goed ook! Want dan blijf je fris, je blijft stromen en er komt ruimte voor nieuwe kansen.

Belangrijk bij deze laatste afwijzing is wel dat je jezelf tijd geeft om te rouwen. Ga niet meteen door naar het volgende. Neem echt afscheid, eventueel met een ritueel. Of zoek hulp bij een coach, die je ondersteunt om eerst goed het ene af te sluiten voordat je je weer open stelt voor het volgende. Zelf heb ik veel gehad aan coaching bij het afscheid nemen van de Capabel Hogeschool na een vervelend conflict. En heb ik er achteraf ook veel van geleerd.

Wat beter NIET doen bij ‘Nee’?

• Jezelf wijsmaken dat je het toch niet wilde…
  Daarmee ondermijn je je eigen doelgerichtheid. Je biedt jouw diensten toch niet voor niets aan bij die organisatie? Accepteer gewoon dat jij het helemaal ziet zitten en dat zij ‘Nee’ zeggen. En sta jezelf toe om hier stil bij te staan. ‘Nee’ kan pijn doen. En ‘Nee’ hoort ook bij het leven.
• Kwaad spreken
  Erg verleidelijk natuurlijk om anderen eens goed te vertellen hoe waardeloos het bedrijf is wat jou heeft afgewezen. Zeker als het een ‘Nee, jij niet meer’ situatie is. Toch doe je jezelf hier geen plezier mee. Je voedt je eigen boosheid en slachtofferschap. En je maakt ook een onbetrouwbare indruk bij je volgende opdrachtgever, omdat je toch negatief praat over een organisatie waar je eerst wel voor hebt gewerkt.
• Denken dat het nooit meer goed zal komen
  Bedrijven zijn op zoek naar een match. Jij bent ook op zoek naar een match. Als je afgewezen bent, zoek je misschien gewoon niet op de juiste plaats… Lees dan lekker veel boeken over filmsterren die beroemd worden na honderden afwijzingen of auteurs die na hun 60^ste bestsellers blijken te schrijven. Jouw tijd komt ook!
• Slachtoffer voelen
  Daarmee wordt je erg vervelend voor je omgeving. Die misschien zelfs gaat denken: “Nou misschien beter ook dat…”. En ook hier voed je ongewenste gevoelens en gedrag bij jezelf, in dit geval machteloosheid. En dan komt ook al snel de ‘Self-fulfilling prophecy’ om de hoek kijken; omdat je een onaantrekkelijke uitstraling hebt, wordt je weer opnieuw afgewezen, enzovoort. En voor je het weet ben je zo’n klagerig figuur waar niemand zijn best voor wil doen.
• Afreageren
  Een andere ongewenste reactie is het afreageren van jouw boosheid over de afwijzing op anderen. Kinderen en dieren zijn hier vaak het slachtoffer van. En ook in het verkeer vind je volgens mij veel mensen die zich erg miskend voelen. Zelf ga ik soms heel gemeen snoepen… dan bijt ik echt zo’n colaflesje de kop af! Terwijl ik normaal niet eens colaflesjes lust…
• Smeken om een tweede kans
  Vooral als je ‘Nee, jij niet meer’ als heel onrechtvaardig ervaart, kan het verleidelijk zijn om te proberen ze over te halen jou nog een kans te geven. Dit heeft echter zelden kans van slagen, en het komt soms ook wat wanhopig of bedelachtig over. Beter is het een ‘volwassen’ gesprek te hebben (en dat mag ook jaren later, als je er echt aan toe bent) en het ‘Waarom?’ alsnog grondig te bespreken. Zo kunnen beide partijen er nog van leren! En een klant van mij heeft er zelfs een nieuwe opdracht aan over gehouden!
• In paniek raken
  Bijvoorbeeld uit geldnood of rampscenario’s. Blijf ademen, kalm worden en ga rustig denken over je volgende stap. Bijna geen enkele afwijzing is dodelijk op zichzelf. Jij kunt er ook een nieuwe kans van maken.
• Je afzetten
  Ook de ‘bekijk het dan maar!’ gedachte, kennen we allemaal. Altijd makkelijk om alle verantwoordelijkheid bij de ander te leggen. Wil je echter leren van deze situatie, kijk dan ook naar jezelf. Misschien heb je toch niet geleverd wat ze zochten? Of misschien was de opdracht niet duidelijk, of hadden één/beide partij(en) andere verwachtingen? Opnieuw, ga in gesprek (als je eraan toe bent) en sta open voor informatie.

En als niets helpt, heb je altijd het Serenity Prayer nog:

Geef mij moed om te veranderen wat ik kan veranderen,
Kalmte om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen,
En de wijsheid om het verschil te weten

Serenity prayer

Mijn naam is Bernadette Vrijling en ik werk als trainer, docent en coach. Ooit opgeleid als psycholoog en sinds 1991 zelfstandig ondernemer met mijn bedrijf Aserto training en coaching. Ik werk met mensen die graag blijven leren en zichzelf ontwikkelen. Daarom specialiseer ik mij in actieve werkvormen voor trainers, docenten en coaches. Want gebruik van verschillende werkvormen maakt leren leuk en makkelijk! Kijk hier voor mijn aanbod.